سامانه نهاب چیست؟ + روش احراز هویت در آن

سامانه نهاب یکی از مهم‌ترین سامانه‌های بانک مرکزی است که با هدف تمرکز اطلاعات بانکی و نظارت کامل بانک مرکزی بر مشتریان راه‌اندازی شد تا احتمال اتفاقات ناگوار مثل پولشویی و تامین مالی ترورسیم کمرنگ شود و به صفر برسد. این سامانه طی ۴ سال اخیر راه‌اندازی شده و هویت‌سنجی در آن، لازمه تحویل دسته‌چک به متقاضیان دسته چک است. در ادامه این مقاله همراه ما باشید تا بیشتر با سامانه نهاب و کاربرد آن آشنا شوید.

سامانه نهاب چیست؟

نهاب سرنامی برای «نظام هویت سنجی الکترونیکی بانک» است. سامانه‌ای که طی سه، چهار سال اخیر راه‌اندازی شد تا به‌عنوان یک پایگاه جامع و یکپارچه، اطلاعات هویتی تمام مشتریان بانکی را در خود نگه دارد و نظارت بر نحوه عملکرد مشتریان در شبکه بانکی را ساده تر کند. هر مشتری با ثبت‌نام و هویت‌سنجی در این سامانه، یک کد یکتای ۱۶ رقمی تحت‌عنوان کد شهاب دریافت می‌کند که معرف آن مشتری بانکی در تمام نظام بانکی است.

این سامانه با سایر سیستم‌ها و سامانه‌های اطلاعاتی همچون سامانه ثبت احوال، اداره پست، سامانه ثبت شرکت‌ها، سیستم نیروی انتظامی و ارگان‌های قضایی و دولتی در ارتباط است تا فرد در تمام این سیستم‌ها با همان کد ۱۶ رقمی شناخته شود.

کاربرد سامانه نهاب چیست؟

مهم‌ترین هدف و کاربرد سامانه نهاب، ارتقای شفافیت در امور سیستم‌های بانکی است. چراکه شناسه‌ای منحصربه‌فرد به هر مشتری شبکه بانکی تعلق می‌گیرد که هویت او را احراز و عملکرد او را قابل نظارت می‌کند. افرادی که به‌دلایل مختلف، اعم از تکمیل نبودن پرونده افتتاح حساب خود، کد شهاب ندارند و نام آنها در این پایگاه داده به ثبت نرسیده، به مرور اجازه تراکنش ندارند و دسترسی به حساب بانکی خود را از دست می‌دهند. بنابراین یکی دیگر از کاربردهای مهم سامانه نهاب، امکان دسترسی کاربران شبکه بانکی به تراکنش‌های ساتنا و پایا است.

از سوی دیگر، طبق بخشنامه بانک مرکزی، تمام متقاضیان دریافت دسته‌چک می‌بایست در سامانه نهاب ثبت‌نام کرده باشند تا بانک بتواند صحت مشخصات متقاضی را از طریق سامانه تایید کند. بنابراین آن دسته از مشتریانی که هنوز در سامانه نهاب ثبت نام نکرده‌اند، امکان اعطای دسته‌چک به آنها وجود نخواهد داشت.

مزایای سامانه نهاب چیست؟

اما بپردازیم به اینکه مزیت‌ها و فواید ثبت نام در سامانه نهاب چیست؟!

امن‌ترین نظام بانکی سیستمی است که در آن هویت افراد جامعه در شبکه بانکی به‌راحتی قابل استعلام و عملکرد آنها تحت نظارت کامل باشد. این مزیت مهمی است که سامانه نهاب در اختیار مدیران بانکی می‌گذارد. در این سامانه هر مشترک با یک کد ۱۶ رقمی شناخته می‌شود و تمام تراکنش‌های بانکی او، فارغ از اینکه ۱ یا ۱۰ حساب بانکی داشته باشد، تحت همین کد ۱۶ رقمی قابل دسترسی است. این بستر امن فرصتی برای انتقال جزئیات هویتی و بانکی مشتریان به مراجع بالاتر فراهم می‌کند.

طرح راه‌اندازی سامانه نهاب چندین دستاورد مهم داشت. مثلا اینکه انواع ‌و‌ اقسام سامانه‌های سیستم مدیریت سپرده‌ها، سیستم ارزی، سیستم مدیریت تسهیلات، سیستم‌های بانکداری اینترنتی، سیستم تلفن‌بانک، بانکداری همراه و غیره تحت پوشش قرار گرفت تا احتمال ناهماهنگی در اجرای قانون به حداقل برسد و همه مراجع یکجا به اطلاعات بانکی فرد دسترسی داشته باشند.

روش احراز هویت در سامانه نهاب چیست؟

گفتیم که نهاب برای آنکه بتواند هویت اشخاص شبکه بانکی را استعلام بگیرد، به سیستم‌های اطلاعاتی دیگری همچون ثبت احوال، ثبت شرکت‌ها، نیروی انتظامی و دیگر سامانه‌های دولتی و قضایی وصل می‌شود تا امکان استعلام مرتبط با مشتریان را در اختیار سامانه‌های مجاز قرار دهد. اما ببینیم نحوه احراز هویت در سامانه نهاب چگونه است؟‍!

فقط بانک‌ها هستند که می‌توانند هویت افراد را در سامانه نهاب ثبت و تایید کنند. مشتریانی که زمان افتتاح حساب، کارت ملی و سایر مشخصات هویتی خود را در اختیار متصدی بانک قرار می‌دهند، در این سامانه ثبت نام می‌شوند و کد شهاب به آنها تعلق می‌گیرد. اما اگر به هر دلیلی پرونده هویتی آنها در بانک تکمیل نشده باشد، می‌بایست با مراجعه به بانک مورد نظر از داشتن شماره شهاب در سیستم نهاب مطمئن شوند.

چنانچه کد شهاب به هر علت برای مشتری بانکی صادر نشده و ثبت‌نام او در سامانه نهاب تکمیل نشده باشد، به‌راحتی و فقط با پرکردن برگه‌های مربوط به اطلاعات هویتی خود می‌تواند ثبت‌نام در نهاب را انجام دهد.

تفاوت سامانه نهاب و کد شهاب

همان طور که پیشتر اشاره کردیم، نهاب یک سامانه است. این سامانه شناسه هویتی منحصر به فردی را به هر مشتری اختصاص می‌دهد که با کمک آن می‌توان مشتریان و استفاده‌کنندگان از نظام بانکی را در سراسر کشور شناسایی کرد. این شناسه «شهاب» نام دارد. شهاب مخفف «شناسه هویت الکترونیک بانکی» است.

در واقع، این شناسه در پایگاه داده‌ای متمرکز ذخیره می‌گردد و به هر مشتری، تنها یک مورد اختصاص داده می‌شود. با توجه به این موارد، فرقی ندارد که در کدام بانک یا در چند بانک حساب دارید، کد شهاب شما برای تمامی بانک‌ها یکسان خواهد بود. 

شناسه شهاب عددی 16 رقمی است که میان سامانه‌های بانکی و نهاب ارتباط برقرار می‌کند. تمامی حساب‌های بانکی باید کد شهاب داشته باشند. در غیر این صورت مسدود می‌شوند. در نتیجه، افرادی که حساب بانکی افتتاح می‌کنند، باید تمامی اطلاعات هویتی خود را به شکل صحیح درج کنند تا کد شهاب صادر گردد. 

نکته مثبتی که در مورد کد شهاب وجود دارد، منحصر به فرد بودن آن است. این گونه می‌توان تمامی مشتریان و فعالیت‌های بانکی آنان را شناسایی کرد. برای دریافت کد شهاب هم می‌توانید وارد سایت بانکی شوید که در آن حساب دارید. سپس در بخش دریافت کد یا شناسه شهاب، کد ملی خود را وارد کنید و آن را تنها با یک یا دو کلیک دریافت کنید.

امکان دریافت حضوری کد شهاب نیز وجود دارد. در این حالت کافی است به یکی از شعب بانک مدنظر خود بروید و با ارائه کارت شناسایی و کد ملی، شناسه شهاب را از مسئول بانک دریافت کنید. با توجه به موارد ذکر شده، کد شهاب یک شناسه هویتی است که در نظام هویت‌سنجی اطلاعات مشتریان بانکی (نهاب) ایجاد می‌گردد و به مشتریان اختصاص داده می‌شود.

کد شهاب و روش‌های دریافت آن

کد شهاب یک شناسه ۱۶ رقمی منحصربه‌فرد است که با ثبت نام فرد در سامانه نهاب و ارائه کد ملی، به او تعلق می‌گیرد تا شناسه و هویت او در نظام بانکی باشد. این شماره در بانک مرکزی و بانک‌‌های عامل ثبت می‌شود تا هویت فرد را احراز و دسترسی او به خدمات بانکی را امکان‌پذیر کند.

چنانچه کد شهاب خود را هنوز دریافت نکرده‌اید، هم می‌توانید از طریق سامانه‌های آنلاین اقدام به دریافت این شناسه کنید و هم می‌توانید با کارت ملی خود به بانکی که در آن حساب افتتاح کرده‌اید مراجعه کرده و با تکمیل پرونده خود، شماره شهاب را دریافت کنید. البته برخی از بانک‌ها هنوز شرایط دریافت کد شهاب به صورت آنلاین را فراهم نکرده‌اند.

هویت‌سنجی اپلیکیشن‌های بانکی با نهاب

با توجه به اینکه دستور یکسان‌سازی کد ملی با شماره تلفن همراه مشتریان سیستم‌های بانکی صادر و به تمام بخش‌های مربوطه ابلاغ شده، کاربران می‌توانند با کد ملی خود، اپلیکیشن بانکی را با شماره تلفن همراه خود فعال کنند و از خدماتی نظیر اعلام موجودی، خدمات پرداخت، کارت‌به‌کارت و سایر امکانات بانکی با صحت بالاتری برخوردار شوند. در تمام این اپلیکیشن‌های موبایلی، برخورداری از خدمات بانکی فقط و فقط با تطبیق کد ملی و شماره تلفن همراه فرد امکان‌پذیر است و هویت‌سنجی اپ‌های موبایلی در سامانه جامع نهاب انجام می‌گیرد.

کلام آخر

هدفمان از نوشتن این مقاله این بود که دقیق‌تر بگوییم سامانه نهاب چیست و هویت‌سنجی در آن برای چه کسانی حائز اهمیت است. سامانه نهاب یکی از ارزشمندترین سامانه‌های بانک مرکزی است که با هویت‌سنجی مشتریان بانکی در آن، به هر شخص یک کد شناسایی و احراز هویت تعلق می‌گیرد که در تمام سیستم بانکی با آن کد شناخته می‌شود. این سامانه با هدف بهبود نظارت بانک مرکزی بر مشتریان بانکی افتتاح شد و تاکنون عملکرد موفقی داشته است.

اگر شما عزیزان چیزهای بیشتری درباره سامانه نهاب می‌دانید، دانسته‌های خود را در بخش نظرات با ما و همراهان عزیز ما در میان بگذارید.

سوالات متداول